Branża cementowa w Polsce oczekuje wsparcia legislacyjnego w związku w wprowadzaniem technologii CCS/U, czyli wychwytywania, transportu i magazynowania CO2, które są jedyną szansą na zachowanie konkurencyjności przemysłu cementowego. Zagrożeniem dla branży cementowej jest nieuczciwy import cementu z Ukrainy, gdzie producenci nie ponoszą kosztów polityki klimatycznej. 21 lutego 2024 r, w Sejmie, odbyło się posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Rozwoju Przemysłu Cementowego.
Parlamentarny Zespół ds. Rozwoju Przemysłu Cementowego rozpoczął prace w nowej kadencji Sejmu, w której współtworzy go 18 posłów, posłanek i senatorów: Przewodniczący Andrzej Szejna, Wiceprzewodniczący: Paweł Bejda, Maciej Kopiec, Tomasz Kostuś, Andrzej Kryj, Andrzej Szewiński, Poseł Adam Gomoła, Poseł Krzysztof Paszyk, Poseł Krzysztof Grabczuk, Posłanka Agnieszka Hanajczyk, Senator Tadeusz Jarmuziewicz, Posłanka Danuta Jazłowiecka, Poseł Henryk Kiepura, Posłanka Agnieszka Kłopotek, Poseł Wiesław Różyński, Poseł Jacek Włosowicz, Senator Piotr Woźniak i Poseł Paweł Zalewski.
Jak podkreślił Przewodniczący SPC, Krzysztof Kieres, dzięki nakładom inwestycyjnym w wysokości ponad 12 mld zł, zakłady zwiększyły swoje moce produkcyjne i jednocześnie ograniczyły oddziaływanie na środowisko, stając się bardziej ekologiczne. Dziś cementownie w Polsce należą do najnowocześniejszych w Europie, a nasz kraj jest trzecim producentem w Unii Europejskiej i liderem w zakresie wykorzystania paliw alternatywnych.
Przemysł cementowy odpowiada za jedynie 2,8% krajowej emisji CO2 i prowadzi kolejne działania w kierunku dekarbonizacji. Technologie CCS/U, czyli wychwytywania, transportu i magazynowania CO2, są jedyną szansą na zachowanie konkurencyjności przemysłu cementowego.
Sektor cementowy jest prekursorem w zakresie technologii CCS/U. Wykonane przez ekspertów AGH w Krakowie studium wykonalności zintegrowanego układu CCS dla przemysłu cementowego w Polsce stanowi podstawę dla strategii branży w tym obszarze. Wskazuje ona na możliwość wychwytu do 85% emisji CO2 rocznie, a szacowane koszty dla jednej cementowni wynoszą od 0,5 do 1,5 mld zł.
– Świadomi tych wyzwań, chcemy się do nich dostosować i potrzebujemy wsparcia legislacyjnego – zaznaczył Przewodniczący SPC, Krzysztof Kieres. Nowelizacja ustawy Prawo geologiczne i górnicze to pierwszy krok, umożliwiający realizację projektów CCS/U. Obecnie kluczowe jest stworzenie i wdrożenie krajowej strategii w tym obszarze oraz wypracowanie krajowej polityki dekarbonizacji.
Prof. Krzysztof Galos – Wiceminister Klimatu i Środowiska i Główny Geolog Kraju – podkreślił, iż w perspektywie 10 lat technologie CCS/U są jedną z absolutnie kluczowych kwestii, wpływających na działanie przemysłu cementowego – i nie tylko cementowego.
Stanisław Sobczyk, Wiceprezes Zarządu Holcim Polska, omówił koszty realizacji instalacji CCS/U. Dzięki dofinansowanemu z Funduszu Innowacyjnego projektowi Go4ECOPlanet, już w 2027 r. Cementownia Kujawy stanie się pierwszą w Polsce zeroemisyjną cementownią.
Marlena Tryka, Dyrektor Departamentu Innowacji i Polityki Przemysłowej w Ministerstwie Rozwoju i Technologii, wskazała na strategiczne znaczenie technologii CCS/U dla przemysłów energochłonnych, w tym cementowego. W ramach Net Zero Industry Act zostały one określone jako kluczowe dla dekarbonizacji. Ich realizacja wymaga działań w czterech kierunkach: transport, magazynowanie, dostęp do finansowania oraz regulacje.
Zagrożeniem dla branży cementowej jest nieuczciwy import cementu z Ukrainy, gdzie producenci nie ponoszą kosztów polityki klimatycznej UE, o czym mówił prof. Jan Deja – Dyrektor Wykonawczy SPC. Przez wiele lat borykaliśmy się z importem cementu z Białorusi – komentował Janusz Miłuch, Członek Zarządu SPC i Prezes Zarządu Cement Ożarów.
Tylko w 2023 r. import cementu z Ukrainy do Polski wyniósł ponad 330 tys. ton i zwiększył się o ponad 350%. Branża cementowa apeluje o podjęcie działań w celu zahamowania jego napływu. Wprowadzenie mechanizmu CBAM ma sens tylko wówczas, gdy będzie on szczelny, zapewniając równowagę pomiędzy producentami z Unii Europejskiej, którzy ponoszą koszty polityki klimatycznej, a tymi spoza UE.
Piotr Szewczuk, Zastępca Dyrektora Departamentu Ceł w Ministerstwie Finansów, mówił o dominującym udziale importu cementu z Ukrainy, który w 2023 r. stanowił 86%, a w styczniu 2024 r. – 91% całości importu tego materiału do Polski. Odpowiedzią na wyprowadzanie produkcji z UE miał stanowić CBAM, który obowiązuje w okresie pośrednim. Dopiero od 1 stycznia 2026 r. ten mechanizm będzie działał w pełnym zakresie.
Jak podkreślił Wiceprzewodniczący Paweł Bejda, konieczna jest ochrona rynku krajowego w zakresie produkcji cementu, natomiast branża cementowa jest bardzo istotna także dla obrony narodowej ze względu na skalę koniecznych inwestycji w zakresie obronności. Ponieważ cement charakteryzuje się różną emisyjnością, wymaga to skutecznych mechanizmów kontrolnych. Przemysł cementowy w Europie i CEMBUREAU proponuje doprecyzowanie legislacji dotyczącej CBAM w tym zakresie.
